Ngày 12 tháng 7 năm 2025, quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm, Côn Sơn, Kiếp Bạc đã chính thức được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới. Đây là di sản thế giới thứ chín của Việt Nam và là di sản liên tỉnh thứ hai, bên cạnh Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà.
Lễ công nhận đầy tự hào
Sự kiện diễn ra trong khuôn khổ kỳ họp thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới ở Paris vào lúc 13 giờ 02 ngày 12 tháng 7 năm 2025 (giờ Paris), tức 18 giờ 02 phút cùng ngày (giờ Việt Nam). Giáo sư Nikolay Nenov, Chủ tịch kỳ họp, đã gõ nhát búa công nhận cho quần thể di tích. Quyết định này không chỉ khẳng định giá trị văn hóa mà còn thể hiện sự đóng góp của các tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và TP. Hải Phòng.
Di sản mang đậm giá trị văn hóa và lịch sử
Quần thể Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc có bề dày lịch sử từ thế kỷ 13 với vai trò cốt lõi của Phật giáo Trúc Lâm do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập. Đây là một hệ thống triết lý tôn giáo, mang lại tinh thần khoan dung, vị tha của Phật giáo, kết hợp giữa Phật giáo Đại thừa và các yếu tố văn hóa, tín ngưỡng Việt Nam.
Những di sản này được phân bố trên một không gian rộng lớn, với các điểm di tích đặc sắc như các đền thờ, tuyến hành hương, mộc bản và bia đá. Chúng không chỉ phản ánh lịch sử phát triển của Phật giáo Trúc Lâm mà còn là điểm đến hành hương của hàng triệu du khách mỗi năm, góp phần xây dựng một nền văn hóa tâm linh phong phú.
Những tiêu chí đánh giá của UNESCO
Quần thể di tích và danh thắng này được UNESCO công nhận dựa trên hai tiêu chí quan trọng:
- Tiêu chí III: Quần thể di tích thể hiện sự hòa quyện giữa Nhà nước, tôn giáo và cộng đồng, tạo ra một truyền thống văn hóa độc đáo với ý nghĩa toàn cầu, đồng thời góp phần định hình bản sắc dân tộc và thúc đẩy hòa bình trong khu vực.
- Tiêu chí VI: Phật giáo Trúc Lâm biểu trưng cho cách một tôn giáo xuất phát từ nhiều nguồn gốc khác nhau, góp phần phát triển xã hội và xây dựng một quốc gia mạnh mẽ.
Như vậy, quần thể di tích này không chỉ mang giá trị nghệ thuật mà còn có ý nghĩa tâm linh sâu sắc trong lòng người dân Việt Nam.
Những di tích quan trọng trong quần thể
Quần thể di tích Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc bao gồm nhiều công trình nổi bật như:
- Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử
- Khu di tích Nhà Trần ở Đông Triều
- Chùa Vĩnh Nghiêm và Chùa Bổ Đà
- Khu di tích Côn Sơn – Kiếp Bạc
- Các di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh như An Phụ, Kính Chủ và Nhẫm Dương
Đặc biệt, các di vật, cổ vật và bảo vật quốc gia trong khu vực cũng được UNESCO ghi nhận và bảo tồn.
Nỗ lực bảo tồn và phát triển
Bà Nguyễn Thị Hạnh, Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, cho biết hồ sơ đăng ký di sản đã được tỉnh này xây dựng bài bản và công phu. Quy trình này trải qua nhiều năm nỗ lực và giờ đây đã được quốc tế công nhận. Đây thực sự là một niềm tự hào không chỉ cho chính quyền và người dân ba địa phương, mà còn cho cả dân tộc Việt Nam.
Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ nhấn mạnh rằng việc được công nhận là dấu hiệu cho sự đánh giá cao của quốc tế đối với giá trị của di sản, cùng với những tư tưởng nhân văn của Phật giáo Trúc Lâm, mà Phật hoàng Trần Nhân Tông đã sáng lập.
Một hành trình dài hơn 10 năm
Theo PGS-TS Lê Thị Thu Hiền, Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, sự công nhận này thể hiện quyết tâm cao của các địa phương. Quá trình nghiên cứu và chuẩn bị bắt đầu từ năm 2013, kéo dài hơn 10 năm và đòi hỏi sự chú ý tỉ mỉ trong từng khía cạnh của hồ sơ.
Tóm lại, việc quần thể Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là di sản thế giới là một cột mốc quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử tại Việt Nam, từ đó nâng cao vị thế của đất nước trên trường quốc tế.
