Quảng Ninh, vùng đất nổi bật với nền văn hóa phong phú và đa dạng, không chỉ là nơi giao thoa của văn hóa biển, văn hóa Phật giáo Trúc Lâm và văn hóa công nhân mỏ, mà còn lưu giữ dấu tích của ba nền văn hóa tiền sử: Soi Nhụ, Cái Bèo, Hạ Long. Văn hóa nơi đây như một mạch nguồn âm thầm chảy trong lịch sử, góp phần gìn giữ bản sắc và lan tỏa tinh thần Đất Mỏ anh hùng.
Vai trò của ngành Văn hóa Quảng Ninh
Trong 80 năm qua, ngành Văn hóa Quảng Ninh đã trưởng thành và trở thành trụ cột trong đời sống xã hội, đóng góp to lớn vào việc phát triển giá trị văn hóa và con người. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ninh đã thực hiện nhiều đề án quan trọng. Đặc biệt, Đề án bảo tồn và phát huy giá trị hệ thống di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh giai đoạn 2021 – 2030 đã được phê duyệt. Qua đó, tỉnh đã khẳng định sự cam kết bảo tồn và phát triển văn hóa địa phương.
Hiện nay, Quảng Ninh sở hữu 641 di tích, trong đó có 8 di tích quốc gia đặc biệt, 56 di tích quốc gia, 101 di tích cấp tỉnh và 362 di sản văn hóa phi vật thể, bao gồm 19 di sản cấp quốc gia và 2 di sản được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới. Các công tác bảo tồn di sản và di tích đã được nâng cao nhờ sự tham gia tích cực của cộng đồng.
Di sản văn hóa thế giới
Ngày 12/7/2025, Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc chính thức được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới. Điều này không chỉ nâng cao giá trị văn hóa của Quảng Ninh mà còn đưa Yên Tử trở thành điểm đến nổi tiếng trên bản đồ du lịch toàn cầu. Cùng với Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long, Quảng Ninh đang giữ vị trí đặc biệt trong danh sách di sản quốc gia.
Phát triển công nghiệp văn hóa
Tận dụng các giá trị văn hóa phong phú, Quảng Ninh đang đẩy mạnh phát triển công nghiệp văn hóa gắn với kinh tế di sản và du lịch. Các chương trình như Carnaval Hạ Long, Festival Áo dài hay Liên hoan xiếc quốc tế không chỉ thu hút đông đảo du khách mà còn tạo ra môi trường đầu tư hấp dẫn, thích hợp cho các sản phẩm văn hóa mới. Những sự kiện này cũng góp phần nâng tầm thương hiệu văn hóa Quảng Ninh trên thị trường quốc tế.
Quảng Ninh cũng đã ghi dấu ấn trong các tác phẩm điện ảnh nổi tiếng như “Indochine” hay “Kong: Skull Island”, góp phần truyền tải vẻ đẹp của thiên nhiên và văn hóa đến bạn bè quốc tế. Điều này khẳng định tầm nhìn mới của tỉnh trong việc sử dụng công nghiệp văn hóa như động lực phát triển kinh tế.
Con người Quảng Ninh: Nguồn lực văn hóa
Quảng Ninh không chỉ nổi tiếng về tài nguyên văn hóa mà còn là nơi sản sinh nhiều tài năng nổi bật. Tỉnh tự hào sở hữu 2 Nghệ nhân Nhân dân, 36 Nghệ nhân Ưu tú và hàng loạt nghệ sĩ được tôn vinh với các giải thưởng lớn. Nhiều văn nghệ sĩ vùng Mỏ đã ghi tên mình trên bản đồ văn hóa nước nhà thông qua các tác phẩm phong phú, truyền tải sâu sắc bản sắc văn hóa của Quảng Ninh.
Bên cạnh việc phát triển tài năng văn nghệ, tỉnh cũng chú trọng đến việc xây dựng đời sống văn hóa cơ sở. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” đã lan tỏa mạnh mẽ, với 96,9% gia đình đạt danh hiệu Gia đình văn hóa. Đây không chỉ là thành quả Nghị quyết của tỉnh mà còn thể hiện nỗ lực chung của xã hội trong việc gìn giữ và phát huy văn hóa.
Phát triển các thiết chế văn hóa
Quảng Ninh đã đầu tư đồng bộ vào hệ thống thiết chế văn hóa và thể thao, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân. Hơn 1.600 câu lạc bộ văn hóa, thể thao được thành lập với khoảng 30.000 hội viên tham gia. Các hoạt động như hát chèo, hát then và nhiều liên hoan văn hóa khác đã làm phong phú đời sống tinh thần của người dân và gắn kết cộng đồng.
Những nỗ lực này không chỉ nâng cao đời sống văn hóa mà còn làm phong phú thêm bản sắc của địa phương. Việc thực hiện Bộ quy tắc ứng xử, cùng với các giải pháp nâng cao văn minh trong cộng đồng, góp phần duy trì nếp sống đẹp, vừa giữ gìn bản sắc văn hóa vừa đảm bảo sự phát triển bền vững.
Tóm lại
Văn hóa Quảng Ninh với sự đa dạng và phong phú không chỉ là di sản quý báu của dân tộc mà còn là nguồn lực phát triển bền vững cho tỉnh. Qua việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, Quảng Ninh đang dần khẳng định vị thế của mình trên bản đồ văn hóa thế giới. Sự kết hợp giữa văn hóa và du lịch, cùng với những nỗ lực trong phát triển con người, hứa hẹn sẽ mang đến một tương lai tươi sáng cho quê hương Đất Mỏ.
